وب جهاني يا جهان تارگستر1 هم اکنون پس از پست الکترونيکي پرطرفدارترين
سرويس شبکه اينترنت است که به دليل دو خاصيت عمدهء آن يعني قابليت فرامتني2
و همچنين چندرسانه‌اي3 بودن محيط وب استفاده از آن به سرعت رو به رشد است.
وب مانند بقيه خدمات اينترنت مبتني بر نظام خدمت گيرنده و خدمت دهنده
عظيمي است که از طريق آن مي‌توان به گستره وسيعي از منابع اينترنت دسترسي
پيدا کرد.
وب که با اتصال به اينترنت براي هر کاربري قابل دسترسي است
حاوي مقادير تقريباً نامحدودي متن، صدا، ويدئو و داده‌هاي ديگري است که در
ميليونها کامپيوتر (يا خدمت‌رسان4) در کل دنيا قرار دارد. فراپيوندها5 که
در صفحات وب به صورت متن زير خطدار با تصوير ديده مي‌شوند مثل يک چسب صفحات
وب را به هم مي‌چسبانند. اين فراپيوندها به شما امکان مي‌دهند که به فوريت
به سند و موضوع وب مرتبط دسترسي پيدا کنيد. اين سند در پنجره‌اي از برنامه
مرورگر (خدمات گيرنده6) ظاهر مي‌شود. پيش از اختراع وب، کاربران کامپيوتر
مجبور بودند که نشاني فايل واقع در يک خدمات دهنده مشخص را تايپ کنند يا از
فهرستهاي طولاني منوها براي يافتن اطلاعات بهره بگيرند. زماني که به
اينترنت متصل مي‌شويد و از برنامه مرورگر وب استفاده مي‌کنيد، مي‌توانيد
اطلاعاتي را که به آن دستيابي داريد بدون توجه به اينکه در راينه محلي
ذخيره شده يا در سوي ديگر جهان باشد بخوانيد يا مشاهده کنيد يا بشنويد.
داستاني که در رايانه‌اي در سنگاپور ذخيره شده است ممکن است با اطلاعات
بورس نيويورک، تصويري که در فرانکفورت ذخيره شده است و فايل صوتي که در
توکيو ذخيره شده است ارتباط برقرار کند.
مجموعهء خدمتگرهاي وب، اينترنت و
مرورگر وب اين اطلاعات را گردآوري و به صورت يک مجموعه متحد ارائه مي‌کند.
در واقع وب يک برنامهء خدمت گيرنده و خدمت دهنده است که از بسياري جهات
شبيه گوفر عمل مي‌کند. وب مانند گوفر امکان دستيابي به اطلاعات را بدون
دانستن محل نگهداري آنها در اينترنت فراهم مي‌سازد و تنها برنامه‌اي در
اينترنت است که به صورت فرامتن عمل مي‌کند. برخي از منابع فرامتني که در
اينترنت وجود دارند فقط فايل‌هاي متني ساده هستند. همچنين در وب ممکن است
با فرامتن‌هايي مواجه شويد که شاهکارهاي گرافيکي باشند و اينها هستند که
باعث شهرت وب به عنوان يک رابط گرافيکي بسيار مطلوب شده‌اند. اگر رايانه
شما به قابليت‌هاي تصويري و صوتي مجهز باشد، مي‌توانيد تمام تصاوير و اصوات
مرتبط به منابع وب را دريافت کنيد و مورد استفاده قرار دهيد. چنانچه اين
قابليت‌ها در نظام تعبيه نشده باشد، وب منابعش را فقط به شکل ساده ارائه
مي‌دهد. ساخت فرامتن به عمليات بسيار زيادي نياز دارد. هر کلمه متن ممکن
است با منابع اطلاعاتي ديگر ارتباط و پيوند داشته باشد. اين کار با استفاده
از يک ويرايشگر فوق متن صورت مي‌گيرد و متن را به زباني ترجمه مي‌کند که
برقراري ارتباط با اسناد ديگر ميسر باشد. عملاً وب اولين کوشش براي متصل
ساختن بشر از طريق اينترنت نيست. وب چهارمين کوشش از چنين کوشش‌هاست. سه
مورد ديگر فهرستهاي پستي، يوزنت، و گوفر هستند.
تاريخچه شبکه جهاني وب
در
اوايل دهه 1980 در موسسه سرن (مرکز تحقيقات هسته‌اي اروپا)، دانشمندي به
نام تيم برنرزلي گسترش اتصال دروني رايانه‌هاي دنيا را مطرح کرد و پيش‌بيني
کرد که در آينده بتوان به تمام اطلاعات و فايل‌هاي مرتب مربوط به فيزيک
دسترسي يافت. در 1988 اولين برنامهء کاربردي فرامتن منتشر شد و در مارس
1989 برنرزلي به همراه روبرت کايليائو براي شروع کار پروژه‌اي را ايجاد کرد
که از طريق شبکهء رايانه‌اي دستيابي به فرامتن را فراهم مي‌کرد. پروژه‌اي
به نام «تار عنکبوتي وب» که شامل شبکه‌اي از پيوندها بود. در واقع هدف اصلي
آن، اشتراک مسائل تحقياتي و همکاري ميان فيزيکدانان در نقاط مختلف بود.
شبکهء وب در ماه مه 1991 پس از تحقيقات گسترده با نام وب در سرن منتشر شد و
در سال 1993 به عموم معرفي گرديد. شبکهء جهاني وب يکي از جديدترين خدمات
اطلاع‌رساني در اينترنت است که نسبت به ديگر ابزارها و خدمات اينترنت به
سرعت در حال رشد و گسترش است و بسياري از صاحبنظران عقيده دارند که ظهور
شبکهء جهاني وب با قابليت ارائه تصاوير گرافيکي رنگي، فيلم، صوت و متن
همراه با پيوندهاي فرامتني مهمترين دليل رشد روزافزون استفاده از اينترنت
است، به طوري که مشتاقان به کارگيري وب به سرعت در حال افزايش‌اند. طبق
گزارش‌هاي آماري در ژوئن سال 1993 تنها 130 سايت وب بر روي اينترنت قابل
دسترسي بود در حالي که اين ميزان تا ماه ژوئن سال 1995 به بيش از 23 هزار
سايت وب رسيد. همچنين طبق برآورد شرکت ديناکوئست تا پايان سال 1997 بيش از
80 ميليون رايانه به اينترنت متصل شد که رشدي معادل 71 درصد را نسبت به سال
1996 نشان مي‌دهد. CERN در سال 1993 وب را براي استفاده به طور رايگان
آزاد اعلام کرد. وب جذب کاربران در خارج از دنياي آموزشي را نيز آغاز کرده
است. سازمان سرن، وب را در اختيار علاقه‌مندان به آن قرار داده است.
وب، نه اينترنت
امروزه
کاربران کامپيوتر سراسر جهان به استفاده از وب و اطلاعات گرافيکي آن گرايش
دارند. از اين روي، اکثر رسانه‌ها، اکثر کاربران کامپيوتر، و حتي بسياري
از مشاغل وصل-خط از اصطلاح «وب جهان پهنا» و «اينترنت» به يک معني استفاده
مي‌کنند. اما وب فقط بخشي از اينترنت بزرگ است. چون اينترنت شامل FTP,
Telnet و حوزه‌هاي ديگر، و همچنين کابلها، کامپيوترها، و سيمهاي خود شبکه
نيز مي‌شود. وب در بالاي اينترنت قرار دارد و در واقع رابط اينترنت است. يک
قرارداد مخصوص اينترنت قرارداد يا پروتوکل HTTP، است و اين پروتوکل است که
استفاده از وب را در اينترنت ممکن مي‌ند. مهمترين هدف اينترنت آن است که
کاربران بتوانند از اطلاعات ذخيره شده در کامپيوتر کاربر ديگر بهره بگيرند.
وب يک روش جذاب براي بهره‌گيري از اطلاعات ذخيره شده در کامپيوترهاي خدمات
دهنده (Server) پراکنده شده در اينترنت است. خدمات دهنده‌هاي Telnet, FTP و
ساير خدمات دهنده‌ها هستند. در واقع، بعضي از شرکتها از يک کامپيوتر براي
چند پروتوکل مبادله داده‌هاي مختلف بهره مي‌گيرند. تنها اختلاف بين
خدمات‌دهندهء FTP و خدمات‌دهندهء وب در نرم‌افزار سازگار با HTTP است که
مي‌تواند اطلاعات را با برنامهء مرورگر مبادله کند. بسياري از
خدمات‌دهنده‌هاي وب رده پايين از انواع پي‌سي‌هاي مبتني بر پردازنده‌هاي
اينتل هستند، در حالي که خدمات‌دهنده‌هاي رده متوسط اغلب کامپيوترهاي
قدرتمند هستند. خدمات دهنده‌هاي وب رده بالا معمولاً کامپيوترهاي يونيکس
هستند و مي‌توانند مقدار انبوهي از ترافيک مرتبط با وب را اداره کنند.
خدمات‌دهنده‌هاي وب و مرورگرهاي وب را استفاده از HTTP با يکديگر ارتباط
برقرار مي‌کنند تا بتوانند داده‌هاي وب را که خود به زبان HTML نوشته
شده‌اند مبادله کنند. برنامه مرورگر مي‌تواند قطعات نوشته شده به اين زبان
را تفسير کند و بعد صفحه مرتبط با آن را به نمايش درآورد. رمز وب، در
فراپيوندهاي موجود در دل کدهاي HTML است. بنيان وب بر فلسفه فراپيوندها
استوار است. هر کلمه يا تصويري در هر صفحهء وب مي‌تواند يک رابط به يک سند
ديگر باشد. دسترسي به اطلاعات در FTP يا Telnetيا هر دو پروتوکل مبادلهء
اطلاعات ديگر اينترنت به اين سادگي نيست.
جذابيت وب
وب يک
برنامهء در حال تغيير و تکامل است و از نقش اوليهء خود در ارتباطات
دانشگاهي پا فراتر نهاده و براي نشر انواع اطلاعات به شکل جالب توجه براي
مخاطبان اينترنت، در نظر گرفته شده است. براي کاربران جديد اينترنت، وب يک
رابط چندمنظوره برنامه‌هاي کاربردي شبکه است که مرز ميان آنها را پنهان
ساخته است. رشد و گسترش کاربرد وب به دليل قابل استفاده بودن در محيط چند
رسانه‌اي همچنان ادامه دارد.
زبان جهاني وب
HTML زبان جهاني وب
است و نيز زباني است براي تنظيم صفحاتي که مي‌توانند انواع اطلاعات متنوع
وب را نمايش دهند و همچنين براي ايجاد اسناد و رابطه ميان آنها مورد
استفاده قرار مي‌گيرد. تصاوير رنگي که بر روي وب ديده مي‌شود فرمهايي که پر
مي‌کنيد و نوارهايي که در حال عبور بر روي صفحه‌اي ديده مي‌شود محصولاتي
از زبان وب جهاني يا HTML است. شرکتهاي نرم‌افزاري مختلف برنامه‌هاي خواندن
و نوشتن HTML خاص خود را دارند و به فروش مي‌رسانند، اما هيچ يک مالکيت
HTML را ندارند. HTML استاندارد بين‌المللي است که توسط فرآيند سياسي
پيچيده‌اي نگهداري و روزآمد مي‌شود و تا به حال به شکل بسيار خوبي عمل کرده
است.
مرورگر وب
مرورگر وب برنامه‌اي است براي تبادل اطلاعات با
خدمت‌دهنده‌هاي وب موجود در اينترنت. با برنامه مذکور مي‌توان اسناد مورد
نظر را نمايش داد. هر مرورگر بايد حداقل قادر به درک HTML و نمايش متن
باشد. اما توقع کاربران اينترنت در طي سالهاي اخير افزايش يافته است. يک
مرورگر وب بسيار ايده‌آل، تجربه چند رسانه‌اي کاملي را با تصاوير، صدا،
ويديو، و حتي تصاوير سه بعدي در اختيار مي‌گذارد. عموماً Netscape
Navigator و Internet Explorer شرکت ميکروسافت مشهورترين مرورگرها هستند.
هر دوي آنها مرورگرهايي با بالاترين سطح هستند و رقابت تنگاتنگي در بين
آنها وجود دارد. هر دوي آنها به طور مرتب روزآمد مي‌شوند. بنابراين بهتر
است هميشه نيم نگاهي به سايت وب Netscape و ميکروسافت داشته باشيد تا
ببينيد که نگارش‌هاي جديد موجودند يا خير. هر دوي آنها به طور رايگان از
طريق اينترنت قابل دسترسي‌اند. اولين مرورگر وب موزائيک ناميده مي‌شد و هم
اکنون نيز ويرايش‌هاي جديدي از آن در دسترس است. در ژانويه 1992 از طريق
FTP در اختيار عموم قرار گرفت.
دروازه‌هاي وب به خدمات اينترنت
در
سند مقدمه CERN يک ارتباط فوق متني وجود دارد که شما را به منابع
دسته‌بندي شده از روي نوع برنامه کاربردي (يعني www,WAIS, FTP, gopher)
هدايت مي‌کند. با پرش به اين سياهه، برنامهء مرورگر سندي را به ميان
مي‌آورد که دروازه‌اي به سوي برنامه‌هاي ديگر اينترنت است. از اين صفحهء وب
مي‌توانيد به برنامه‌ها يا منابع اطلاعاتي متعددي برويد برخي از اين خدمات
(Telnet, gopher, FTP, archie) هستند. علاوه بر اين، نگارش فوق متني
سياههء خدمات اينترنت را نيز خواهيد يافت که ارتباط شما را به منابع متعددي
هدايت مي‌کند.
خدمات وب
«خدمات وب» از نظر افراد مختلف معاني
متفاوتي دارد. از نظر بعضي، اين فناوري مهمترين دستاورد از زمان اختراع وب
است و به عقيده برخي ديگر، تنها يک پيشرفت کوچک در يکپارچه‌سازي برنامه‌هاي
شرکتي است. به هر حال آنچه مسلم است تاکنون هيچ يک از فناوري‌ها قبل از
رواج کاربردشان، مانند خدمات وب جار و جنجال به راه نينداخته‌اند. ظاهراً
اين خدمات هم اکنون با عبور از مراحل تبليغات گسترده و نيز رهايي از ابهام،
به سومين مرحله از چرخه چهار مرحله‌اي زندگي خود رسيده و به واقعيت
نزديکتر شده‌اند.
خدمات وب، دير يا زود براي حل مشکلات شرکتهاي بزرگ،
شرکتهاي کوچک و کاربران نهايي، بهترين راه‌حل‌ها را ارائه خواهند داد،
اگرچه هزينه اين خدمات به احتمال زياد بسيار زياد خواهد بود. چه بسا اين
فناوري باعث دگرگوني ماهيت پردازش هم شود. در هر حال، بررسي دقيقتر اين
پديده به شناخت و درک بهتر از اين فناوري کمک مي‌کند.
مفهوم خدمات وب
برخلاف
بسياري از فناوريهاي پيشرفته پردازش، مانند کامپيوتر شخصي يا اينترنت،
ماهيت فناوري خدمات وب شفاف و روشن نيست، به همين دليل، تعاريف گوناگوني از
آن ارائه شده که تقريباً هيچ يک از آنها با ديگري يکسان نيست. خدمات وب،
هم به داده‌ها و هم به برنامه‌ها مي‌پردازد، اما نه به طور همزمان.
بنابراين خدمات وب ممکن است به انتقال داده‌ها بين سيستم‌هاي کامپيوتري
ناسازگار سهولت بخشد، يا ماجولهاي برنامه‌نويسي نوشته شده به زبانهاي مختلف
و قابل اجرا و نصب در سيستم‌هاي ناسازگار را ارائه کنند و يا حتي با هم
ترکيب شده و برنامه‌هاي کاربردي بزرگتري را به وجود آورند. طبق اصطلاح رايج
در اين صنعت، فناوري خدمات وب، يک پلت فرم مبتني بر استانداردها براي
يکپارچه‌سازي اينترنت است. براي دستيابي به درک مشترکي از خدمات وب، فرض
کنيد که مالک يک شرکت متوسط توليدي هستيد که با حدود 200 عرضه کننده همکاري
داريد. بيشتر اين عرضه‌کنندگان ترجيح مي‌دهند براي امور مربوط به
انبارداري، فروش و ساير اطلاعات، با شرکت شما، از طريق اينترنت در ارتباط
باشند. از طرفي هر يک از شرکتهاي عرضه کننده سخت‌افزار، نرم‌افزار وسايل
ارتباطي خاص خود را دارند و شرکت شما به منظور اشتراک اطلاعات با اين
عرضه‌کنندگان بايد با سيستم‌هاي کامپيوتري هر يک از آنها آشنا شود. همچنين
عرضه‌کنندگان بايد دربارهء سيستم شما اطلاعات کافي داشته باشند. زيرا بدون
اين دانش متقابل، نه شرکت شمار توانايي طراحي و ايجاد ارتباط بين سيستم‌ها و
اجراي طرح و حفظ و نگهداري آن را خواهد داشت و نه ديگر عرضه‌کنندگان. برخي
از خدمات وب که ممکن است نقش مهمي را ايفا کنند، عبارتند از:
- انتقال داده بين سيستم‌هاي سازگار
- توزيع و به روزرساني برنامه‌هاي کاربردي
- فروش بخشهايي از برنامه‌هاي کاربردي
- ميزباني برنامه‌هاي کاربردي
- ارائه خدمات اشتراک داده‌ها
- يکپارچه‌سازي برنامه‌هاي کاربردي موجود
- ايجاد قابليت پردازش موازي (در بالاترين سطح ممکن)
فرآيند توليد و استفاده از خدمات وب
يکي
از عناصر مهم ديگر در خدمات يا سرويس‌هاي وب، فرايند توليد و استفاده از
آن است. ارائه‌کنندگان خدمات وب درباره محتواي اين خدمات، يعني داده‌ها و
برنامه‌نويسي و يا هر دو تصميم مي‌گيرند. خدمات وب ممکن است شامل داده‌ها
يا برنامه مربوط به پيش‌بيني وضعيت هواي يک شهر باشد. به ويژه، اگر براي
ارائه اين سرويس وب برنامه‌نويسي هم انجام شده باشد، آنگاه ارائه‌کننده
خدمات درباره عملکرد يا وظايف خدمات تصميم مي‌گيرد. به علاوه اين خدمات
ممکن است حاوي يک فرآيند محاسبه يا انجام مبادلات باشد. تأمين‌کنندگان
خدمات همچنين مي‌توانند درباره شرايط دسترسي مصرف‌کنندگان به اين خدمات و
حق اشتراک و تأييد هويت آنها نيز تصميم بگيرند. به طور کلي، تأمين‌کنندگان
خدمات وب يک بسته نرم‌افزاري توليد مي‌کنند که حاوي خدمات مفيدي است.
مصرف‌کنندگان مي‌توانند با مراجعه به يک فهرست، حاوي تعداد بسيار زيادي از
خدمات، موضوع مورد نياز خود را جستجو کنند. محتواي خدمات وب ممکن است بسيار
کوچک (در حد يک بيت) يا بسيار بزرگ (در حد يک برنامه کامل) باشد. اما به
دليل اهميت عملکرد آن با حجم بيشتر خدمات وب متوسط است و دريافت آن از شبکه
مستلزم صرف زمان زيادي نيست. بنابراين محتوا و کاربردهاي خدمات وب، محلي
که در دسترس قرار مي‌گيرند و نحوه استفاده کاربران از آنها بسيار متنوع
است. به عبارت ديگر توان بالقوه زيادي در اين بازار وجود دارد.
|